Thí nghiệm STEM cho trẻ mầm non là một phương pháp học tập thú vị, giúp bé vừa chơi vừa học và dần hình thành nhận thức về thế giới xung quanh. Ở giai đoạn mầm non, việc khuyến khích con trải nghiệm các hoạt động thực tế sẽ mang lại hiệu quả hơn so với việc để trẻ tiếp xúc nhiều với thiết bị điện tử. Chính vì vậy, cha mẹ có thể hướng dẫn con thực hiện những thí nghiệm đơn giản, vui nhộn để vừa rèn tư duy, vừa nuôi dưỡng sự tò mò và khám phá.
Cùng Timtruongquocte khám phá ngay 10 thí nghiệm STEM cho trẻ mầm non dễ làm dưới đây để giúp con tiếp thu kiến thức mới một cách tự nhiên và hứng thú nhất.
Giáo dục STEM là gì?
STEM là viết tắt của Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật) và Mathematics (Toán học). Đây là phương pháp giáo dục tích hợp, trang bị cho người học kiến thức và kỹ năng liên quan đến 4 lĩnh vực trên.
Khác với cách dạy từng môn học riêng lẻ, giáo dục STEM cho trẻ kết hợp kiến thức từ nhiều bộ môn, giúp học sinh rèn luyện tư duy đa chiều, hiểu rõ bản chất vấn đề và dễ dàng áp dụng vào thực tiễn thông qua việc quan sát, trải nghiệm và thực hành.
Tầm quan trọng của STEM trong giáo dục hiện đại
Các thống kê tại Mỹ và nhiều quốc gia phát triển cho thấy, trong hơn một thập kỷ qua, việc làm liên quan đến STEM đã tăng 26% – gấp đôi so với tốc độ tăng trưởng trung bình của các ngành nghề khác. Thậm chí, từ thập niên 1950 đến năm 2007, số lượng việc làm STEM tăng nhanh gấp 4 lần so với các lĩnh vực khác. Ở Anh, dự báo cần khoảng 100.000 sinh viên chuyên ngành STEM mỗi năm để đáp ứng nhu cầu lao động, trong khi tại Đức đang thiếu hụt hơn 210.000 nhân lực trong lĩnh vực này.
Chính vì vậy, ngày càng nhiều quốc gia và cộng đồng giáo dục nhận thức rõ tầm quan trọng của STEM. Tại các đô thị lớn, phương pháp này nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ phụ huynh và nhà trường, khi họ sẵn sàng đầu tư để trẻ em được tiếp cận với nền tảng học tập hiện đại và thực tiễn này.
10 Thí nghiệm STEM cho trẻ Mầm non vui nhộn và dễ làm
Những thí nghiệm STEM cho trẻ 3-5 tuổi không chỉ đơn giản là trò chơi, mà còn giúp trẻ rèn luyện kỹ năng quan sát, tư duy logic và khả năng giải quyết vấn đề ngay từ khi còn nhỏ. Các thí nghiệm này thường sử dụng những nguyên liệu quen thuộc, dễ tìm trong đời sống hằng ngày, nhưng lại mở ra cho bé cả một “thế giới kỳ diệu” để khám phá. Nhờ đó, bé không chỉ tiếp thu kiến thức khoa học tự nhiên mà còn hình thành thói quen ham học hỏi và sáng tạo.
Thí nghiệm STEM cho trẻ mầm non: Đèn dung nham
Một trong những thí nghiệm STEM cho trẻ mầm non thú vị và được các bé rất yêu thích là thí nghiệm “Đèn dung nham”. Đây được xem là phiên bản nâng cấp từ thí nghiệm dầu và nước quen thuộc.
Chuẩn bị nguyên liệu
Dầu thực vật
Nước lọc
Màu thực phẩm dạng lỏng
Viên C sủi
Cốc hoặc chai nhựa/ thủy tinh
Các bước thực hiện
Rót nước vào khoảng ½ cốc hoặc chai.
Thêm dầu thực vật vào đến ¾ dung tích cốc hoặc chai.
Nhỏ vài giọt màu thực phẩm, chừa cách miệng cốc/ chai khoảng 1 – 2 cm.
Thả viên C sủi vào hỗn hợp và quan sát hiện tượng.
Hiện tượng
Khi viên C sủi tan ra, nó tạo thành những bọt khí đẩy hỗn hợp màu trong nước nổi lên rồi lại chìm xuống, tạo nên hiệu ứng giống dung nham phun trào. Khi phản ứng giảm dần, có thể thêm một viên C sủi để tiếp tục quan sát. Thí nghiệm này sẽ hấp dẫn hơn nếu thực hiện trong phòng tối hoặc dùng đèn rọi để thấy rõ hiệu ứng lung linh.
Giải thích cho bé
Nước, dầu ăn và màu thực phẩm đều là chất lỏng nhưng có khối lượng riêng khác nhau. Màu thực phẩm hòa tan trong nước nên chìm xuống đáy, còn dầu ăn nhẹ hơn nên nổi lên trên cùng. Khi thả viên C sủi, phản ứng tạo ra khí CO₂, những bọt khí này kéo theo giọt nước màu đi lên, sau đó lại rơi xuống, tạo nên hiện tượng “dung nham” độc đáo và bắt mắt.
Thí nghiệm STEM cho trẻ mầm non dựng thuyền táo
Dựng thuyền táo là một trong những thí nghiệm STEM cho trẻ mầm non vừa vui nhộn, vừa dễ thực hiện. Hoạt động này không chỉ giúp trẻ rèn luyện sự khéo léo, tính tỉ mỉ mà còn khơi gợi trí tưởng tượng phong phú và óc sáng tạo.
Chuẩn bị nguyên liệu
Khay nước
Táo
Dao
Kéo
Giấy màu
Que gỗ
Bút màu
Một số vật liệu trang trí khác
Các bước thực hiện
Dùng dao bổ đôi quả táo.
Cắm que gỗ vào chính giữa miếng táo để làm cột buồm.
Cắt giấy màu thành hình cánh buồm, trang trí theo ý thích bằng bút màu hoặc hình dán.
Dán cánh buồm lên que gỗ để hoàn thành chiếc thuyền táo.
Thả thuyền táo vào khay nước và cùng bé quan sát.
Hiện tượng
Khi thả vào khay, thuyền táo nổi bập bềnh trên mặt nước, giống như một chiếc thuyền thật.
Giải thích cho bé
Bên trong quả táo có khoảng 25% thể tích là không khí, chính lượng không khí này giúp táo nhẹ hơn so với nước và nổi lên bề mặt. Đây cũng là nguyên lý “chìm – nổi” của các vật thể trong nước. Bố mẹ có thể đưa thêm ví dụ về củ khoai tây (chìm) và miếng xốp (nổi) để trẻ dễ dàng liên hệ với thực tế.
Thí nghiệm tạo màu cho cải thảo
Tạo màu cho cải thảo là một thí nghiệm STEM cho trẻ mầm non vô cùng thú vị, giúp bé quan sát sự thay đổi màu sắc của lá cải sau một thời gian ngâm trong dung dịch màu. Thông qua hiện tượng này, thầy cô và phụ huynh có thể giải thích cho trẻ hiểu được nguyên lý khoa học đơn giản nhưng hấp dẫn.
Chuẩn bị nguyên liệu
4 cốc nhựa
Nước lọc
Màu thực phẩm (4 màu khác nhau)
Cải thảo
Các bước thực hiện
Đổ nước vào khoảng ½ cốc nhựa.
Cho từng màu thực phẩm vào mỗi cốc và khuấy đều.
Tách 4 lá cải thảo, đặt mỗi lá vào một cốc (ngập phần gốc lá trong nước màu).
Để qua đêm và quan sát sự thay đổi.
Hiện tượng
Sau khi để qua đêm, màu sắc của lá cải thảo dần thay đổi, chuyển thành màu giống với dung dịch trong từng cốc nước.
Giải thích cho bé
Bên trong lá cải thảo có những mao quản nhỏ li ti hoạt động như “ống hút”, có nhiệm vụ đưa nước từ gốc lên ngọn. Khi ngâm trong nước màu, các mao quản sẽ vận chuyển dung dịch có pha màu thực phẩm, khiến lá cải đổi màu theo. Đây chính là cách cây hút và vận chuyển nước trong tự nhiên.
Thí nghiệm STEM cho trẻ mầm non đổi màu khi pha trộn màu sắc
Màu sắc luôn là chủ đề cuốn hút sự chú ý của trẻ, mang lại cho bé cảm giác hứng thú khi được trực tiếp thực hành. Thí nghiệm đổi màu không chỉ giúp trẻ vui chơi mà còn dạy bé kiến thức cơ bản về việc pha trộn màu sắc để tạo ra màu mới.
Chuẩn bị nguyên liệu
6 cốc nhựa
Màu nước: xanh dương, đỏ, vàng
Nước lọc
Các bước thực hiện
Hòa tan 3 màu xanh dương, đỏ, vàng vào 3 cốc riêng biệt.
Dùng 1 cốc mới để pha màu xanh dương + đỏ.
Dùng 1 cốc mới để pha màu đỏ + vàng.
Dùng 1 cốc mới để pha màu xanh dương + vàng.
Hiện tượng
Xanh dương + đỏ → tím.
Đỏ + vàng → cam.
Xanh dương + vàng → xanh lá cây.
Giải thích cho bé
Khi hai màu cơ bản pha trộn với nhau, chúng sẽ tạo thành một màu mới hoàn toàn khác. Thí nghiệm này giúp trẻ hiểu rõ sự biến đổi của màu sắc và khơi gợi trí tò mò về thế giới xung quanh.
Thí nghiệm âm thanh
Ngoài các thí nghiệm về màu sắc, thí nghiệm âm thanh cũng là một trong những thí nghiệm STEM cho trẻ mầm non vô cùng thú vị và dễ thực hiện. Với thí nghiệm này, bé không chỉ được vui chơi mà còn khám phá nguyên lý tạo âm thanh từ nước và vật thể.
Chuẩn bị nguyên liệu
7 cốc thủy tinh cùng loại
Nước
Đũa gỗ
Các bước thực hiện
Sắp xếp 7 cốc theo hàng ngang.
Đổ nước vào từng cốc theo thứ tự tăng dần (có thể dùng nước pha màu để bé thêm hứng thú).
Dùng đũa gõ nhẹ vào các cốc và lắng nghe sự khác biệt.
Hiện tượng
Khi mực nước trong mỗi cốc khác nhau, âm thanh phát ra cũng khác nhau: cốc ít nước sẽ tạo âm thanh trầm hơn, trong khi cốc nhiều nước phát ra âm thanh cao và vang hơn.
Giải thích cho bé
Âm thanh được tạo ra khi đũa gõ vào thành cốc. Do mực nước trong các cốc khác nhau, độ rung dao động cũng khác nhau nên âm thanh phát ra sẽ khác biệt. Thí nghiệm này giúp bé hiểu rằng âm thanh phụ thuộc vào độ rung của vật thể và lượng nước bên trong.
Thí nghiệm Sữa ma thuật
Trong các thí nghiệm STEM cho trẻ mầm non, “sữa ma thuật” là một hoạt động thú vị với những hiện tượng bất ngờ khiến trẻ vừa ngạc nhiên vừa thích thú. Không chỉ vậy, thông qua thí nghiệm này, trẻ còn học cách quan sát và giải thích hiện tượng khoa học một cách sinh động.
Chuẩn bị nguyên liệu
Sữa
Màu thực phẩm dạng gel hoặc lỏng
Nước rửa chén
Tăm bông
Đĩa
Các bước thực hiện
Đổ một lớp sữa mỏng vào đĩa và nhỏ vài giọt màu thực phẩm.
Nhúng tăm bông vào nước rửa chén.
Đặt tăm bông vào đĩa sữa, giữ trong khoảng 15 giây.
Quan sát hiện tượng xảy ra.
Hiện tượng
Màu sắc trong sữa bắt đầu lan rộng và hòa trộn.
Các mảng màu xoay vòng, tách ra khỏi vùng có nước rửa chén.
Giải thích cho bé
Trong sữa có protein và chất béo. Khi gặp xà phòng, các phân tử chất béo bị phá vỡ, tạo nên chuyển động mạnh mẽ. Màu thực phẩm đóng vai trò “đánh dấu” giúp trẻ dễ dàng nhìn thấy sự dịch chuyển của phân tử. Chính vì thế, thí nghiệm này được gọi là “sữa ma thuật” – một trải nghiệm vừa vui vừa bổ ích cho trẻ mầm non.
Thí nghiệm “chìm hay nổi”
Trong các thí nghiệm STEM cho trẻ mầm non, hoạt động khám phá hiện tượng “nổi – chìm” là một trải nghiệm vừa đơn giản vừa thú vị. Thí nghiệm này giúp các bé quan sát và tìm hiểu đặc tính của những vật dụng quen thuộc trong cuộc sống hằng ngày. Các bước tiến hành cũng rất dễ thực hiện với nguyên liệu có sẵn trong gia đình.
Chuẩn bị nguyên liệu
Một số loại quả: quýt, táo, xoài, cam…
Vật dụng: chai nhựa, chai thủy tinh, thìa, dĩa
Chậu nước
Các bước thực hiện
Đổ nước vào khoảng ⅔ chậu.
Lần lượt thả các loại quả và đồ vật vào chậu nước.
Cùng bé quan sát hiện tượng xảy ra.
Hiện tượng
Có những quả hoặc đồ vật nổi trên mặt nước.
Một số khác lại chìm xuống đáy chậu.
Giải thích cho bé
Đồ vật hay trái cây nổi hay chìm phụ thuộc vào khối lượng riêng, hình dạng và tính chất của từng loại. Nhờ thí nghiệm này, trẻ sẽ hiểu rõ hơn về hiện tượng vật lý quen thuộc trong đời sống.
Thí nghiệm với baking soda
Một trong những thí nghiệm STEM cho trẻ mầm non thú vị và được các bé yêu thích chính là thí nghiệm với baking soda. Hoạt động này không chỉ mang đến những hiệu ứng màu sắc sinh động mà còn tạo ra âm thanh và bong bóng vô cùng hấp dẫn. Để thực hiện, bạn cần chuẩn bị một số nguyên liệu đơn giản như sau:
Chuẩn bị nguyên liệu
Baking soda (muối nở)
Giấm (hoặc nước cốt chanh)
Nước
Màu vẽ
Cọ vẽ
Ống nhỏ giọt
Giấy
Cốc
Các bước thực hiện
Cho baking soda vào một chiếc cốc.
Ở cốc khác, đong lượng nước bằng với lượng muối nở.
Hòa màu vẽ vào cốc nước rồi khuấy đều.
Đổ nước màu vào cốc muối nở, khuấy cho hỗn hợp vừa phải (không quá đặc hay quá loãng).
Dùng cọ vẽ tranh lên giấy bằng hỗn hợp vừa trộn.
Khi tranh khô, dùng ống nhỏ giọt nhỏ giấm (hoặc nước chanh) lên bức tranh.
Hiện tượng
Khi nhỏ giấm lên tranh, sẽ xuất hiện những bong bóng li ti cùng âm thanh xì xèo vui tai. Nếu đặt tay gần bức tranh, bé có thể cảm nhận rõ các bọt khí phình lên trên bề mặt giấy.
Giải thích cho bé
Baking soda là một chất bazơ, khi gặp giấm (axit) sẽ tạo nên phản ứng hóa học sinh ra khí carbon dioxide (CO₂). Chính khí này đã tạo ra bong bóng và âm thanh mà bé quan sát được.
Thí nghiệm STEM cho trẻ mầm non với trứng
Trong thí nghiệm vui này, bé sẽ được khám phá sự khác biệt giữa trứng sống và trứng đã luộc chín thông qua một cách quan sát rất đơn giản.
Chuẩn bị nguyên liệu
1 quả trứng chín
1 quả trứng sống
Các bước thực hiện
Đặt hai quả trứng lên bàn phẳng.
Dùng tay xoay đồng thời cả hai quả trứng tại chỗ.
Quan sát sự khác nhau khi trứng quay.
Hiện tượng
Quả trứng chín sẽ quay tròn nhanh và lâu hơn.
Quả trứng sống chỉ lắc lư, khó xoay tròn và nhanh dừng lại.
Giải thích cho bé
Trứng chín bên trong đã đông đặc thành khối rắn, có trọng tâm ổn định nên dễ dàng quay tròn.
Trứng sống có lòng đỏ và lòng trắng ở trạng thái lỏng, khiến trọng tâm thay đổi liên tục khi xoay, vì vậy nó chỉ lắc lư mà không thể quay lâu.
Thí nghiệm stem cho trẻ mầm non với đèn giao thông
Khi hòa tan và kết hợp một số chất hóa học, dung dịch sẽ tạo ra phản ứng thú vị làm thay đổi màu sắc. Thí nghiệm “đèn giao thông” ứng dụng hiện tượng này để tạo ra các màu sắc giống hệt tín hiệu đèn giao thông, chắc chắn sẽ khiến trẻ vô cùng thích thú.
Chuẩn bị nguyên liệu
Đường Glucose
10 ml dung dịch NaOH
5 g chất chỉ thị màu
Bình thủy tinh
Cốc thủy tinh
Nước lọc
Các bước thực hiện
Cho 1 thìa đường Glucose vào cốc thủy tinh, thêm nước nóng và khuấy đều để đường tan hết.
Thêm 10 ml dung dịch NaOH vào dung dịch đường vừa pha.
Hòa tan chất chỉ thị màu trong nước ấm để tạo thành dung dịch màu xanh dương.
Đổ dung dịch chỉ thị màu vào hỗn hợp NaOH và đường Glucose.
Quan sát hiện tượng xảy ra.
Hiện tượng
Dung dịch trong bình lần lượt chuyển từ xanh lá cây → đỏ → vàng, tương tự màu của đèn giao thông.
Khi lắc nhẹ, màu sắc có thể thay đổi ngược lại: từ vàng trở về đỏ, lắc mạnh có thể xuất hiện xanh, rồi cuối cùng trở về vàng.
Giải thích cho bé
Trong không khí có chứa khoảng 21% oxy. Khi oxy tiếp xúc với dung dịch, sẽ xảy ra phản ứng oxy hóa khiến dung dịch đổi màu. Đồng thời, trong đường Glucose có chất khử giúp thay đổi màu của dung dịch. Quá trình oxy hóa – khử này liên tục xảy ra, tác động đến chất chỉ thị màu và tạo nên hiện tượng đổi màu thú vị giống như đèn giao thông.
Các thí nghiệm STEM cho trẻ mầm non đều được nghiên cứu kỹ lưỡng, đảm bảo an toàn và phù hợp với lứa tuổi của bé. Vì vậy, phụ huynh và thầy cô có thể yên tâm áp dụng trong thực tế để khơi gợi niềm vui, cảm hứng và niềm đam mê học tập, khám phá cho trẻ. Trong quá trình thực hiện, việc kết hợp giải thích khoa học đơn giản, dễ hiểu sẽ giúp trẻ mở rộng kiến thức và tăng cường sự hiểu biết về thế giới xung quanh.
