Khi nói về trí thông minh hay năng lực của con người, nhiều lý thuyết khoa học đã chỉ ra rằng con người sở hữu những khả năng đặc biệt trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Tuy nhiên, thuyết Đa trí tuệ của Howard Gardner là lý thuyết nhận diện trí thông minh toàn diện nhất, bao gồm 8 lĩnh vực khác nhau mà con người có thể thể hiện năng lực trí tuệ của mình.
Mỗi đứa trẻ khi sinh ra đều có những khả năng, sở thích và đam mê riêng biệt, cần được nuôi dưỡng từ sớm để phát triển tối đa. Tuy nhiên, trẻ thường bị giới hạn trong những tiêu chuẩn và phạm vi hẹp, chủ yếu liên quan đến các lĩnh vực như toán học, hội họa,... Cùng tìm hiểu bài viết sau của Timtruongquocte để hiểu rõ hơn về thuyết Đa trí tuệ này.
Khái niệm về Thuyết Đa trí tuệ của Howard Gardner
Thuyết Đa trí tuệ của Howard Gardner đã giúp tái định nghĩa lại những chuẩn mực về trí thông minh, vốn từng bị coi là "kém thông minh" hoặc "vô dụng". Nó mở ra một cách tiếp cận mới trong giáo dục, tập trung vào việc phát triển trí thông minh đa dạng của từng cá nhân.
Theo Gardner, trí thông minh không chỉ là khả năng giải quyết vấn đề mà còn là khả năng tạo ra các sản phẩm và giải pháp có giá trị trong một hoặc nhiều môi trường văn hóa khác nhau. Trí thông minh không thể chỉ được đo lường qua chỉ số IQ duy nhất.
Lý thuyết này được Gardner công bố lần đầu trong cuốn sách Frames of Mind (tạm dịch: Cấu trúc của trí tuệ) vào năm 1983, trong đó ông giới thiệu các công trình nghiên cứu về sự đa dạng của trí thông minh.
Các trí thông minh thuộc thuyết đa trí tuệ của Howard Gardner
Theo thuyết Đa trí tuệ của Howard Gardner, con người sở hữu 8 loại trí thông minh nổi bật trong các lĩnh vực khác nhau như sau:
Trí thông minh nội tâm
Trí thông minh nội tâm là khả năng nhận thức sâu sắc về bản thân, thấu hiểu và quản lý cảm xúc của chính mình. Những người có trí thông minh này thường suy tư, yêu thích sự tĩnh lặng và hướng về đời sống tinh thần.
Nghề nghiệp phù hợp: Nhà tâm lý học, triết gia, lãnh đạo tổ chức (chủ tịch, CEO), người làm công tác xã hội, thầy dạy thiền, chuyên viên chăm sóc sức khỏe tinh thần, doanh nhân, nhà nghiên cứu về nhận thức con người, nhà lãnh đạo tôn giáo, huấn luyện viên cuộc sống.
Nhân vật điển hình: Khổng Tử, Dalai Lama, Sigmund Freud, Descartes, Howard Schultz,…
Trí thông minh hình ảnh không gian
Trí thông minh không gian là khả năng tư duy qua hình ảnh, biểu tượng, cũng như khả năng cảm nhận, hình dung và sáng tạo trong không gian. Những người này có xu hướng thể hiện sự sáng tạo và cảm quan thẩm mỹ qua các ý tưởng hình ảnh và không gian.
Nghề nghiệp phù hợp: Nhà thiết kế nội thất, thiết kế đồ họa, đầu bếp, họa sĩ minh họa, quay phim, kiến trúc sư, phi công, bác sĩ phẫu thuật, nhà điêu khắc, thiết kế sân khấu, thiết kế cảnh quan, thiết kế thời trang và trang sức, nghệ nhân thêu.
Nhân vật điển hình: Picasso, Leonardo Da Vinci, Steven Spielberg, Giorgio Armani,…
Trí thông minh vận động thể chất
Trí thông minh vận động cơ thể là khả năng điều khiển và kiểm soát các hoạt động của cơ thể cũng như các chuyển động tinh tế, khéo léo.
Nghề nghiệp phù hợp: Vận động viên, vũ công, bác sĩ phẫu thuật, huấn luyện viên thể thao, nghệ sĩ múa, quân nhân, thợ thủ công, nhà sáng chế, nhà vật lý trị liệu, thợ cơ khí.
Nhân vật điển hình: David Beckham, Jackie Chan, Nicole David, Tiger Woods,…
Trí thông minh âm nhạc
Trí thông minh âm nhạc thể hiện khả năng cảm nhận, thưởng thức, và sáng tạo giai điệu, nhịp điệu. Trí thông minh này có thể xuất hiện tự nhiên ở bất kỳ ai, đặc biệt ở những người có khả năng nghe và hát theo giai điệu.
Nghề nghiệp phù hợp: Ca sĩ, nhạc sĩ, giám đốc sản xuất âm nhạc, nhà trị liệu âm nhạc, giáo viên âm nhạc, nhạc trưởng, kỹ sư âm thanh, chuyên viên thu âm.
Nhân vật điển hình: Britney Spears, Michael Jackson, Mozart, Beethoven, Yiruma,…
Trí thông minh ngôn ngữ
Trí thông minh ngôn ngữ đặc trưng bởi khả năng vượt trội trong sử dụng ngôn từ, thể hiện qua tài tranh luận, thuyết phục, và diễn đạt rõ ràng, mạch lạc qua lời nói hoặc văn bản.
Nghề nghiệp phù hợp: Diễn giả, nhà báo, nhà văn, người viết quảng cáo, dịch giả, bình luận viên, phát thanh viên, luật sư, người nói trước công chúng.
Nhân vật điển hình: J.K. Rowling, Oprah Winfrey, Larry King,…
Trí thông minh logic – toán học
Trí thông minh logic - toán học thuộc về những người có sự nhạy bén với con số và tư duy logic. Khả năng này thể hiện qua việc phân tích nguyên nhân - hệ quả, xác định chuỗi sự kiện, và phát hiện quy luật từ các khái niệm.
Nghề nghiệp phù hợp: Môi giới chứng khoán, kế toán, kiểm toán, nhân viên bảo hiểm, ngân hàng, thẩm phán, dược sĩ, chuyên viên thống kê, nhà logic học, kỹ sư máy tính, lập trình viên, nhà nghiên cứu khoa học, công tố viên, giáo viên dạy toán.
Nhân vật điển hình: Isaac Newton, Albert Einstein, Archimedes, Bill Gates, Sergey Brin & Larry Page,…
Trí thông minh thiên nhiên
Trí thông minh tự nhiên là đặc trưng của những người có khả năng nhận diện và phân loại các loài động thực vật trong môi trường tự nhiên. Những người này thường thể hiện sự đam mê và quan tâm đặc biệt đến thế giới tự nhiên và các loài sinh vật.
Nghề nghiệp phù hợp: Nhà thiết kế cảnh quan, bác sĩ thú y, nông dân, hướng dẫn viên du lịch, nhà khí tượng học, nhà bảo tồn thiên nhiên, huấn luyện viên động vật, quản lý sở thú.
Nhân vật điển hình: Charles Darwin, John Muir, Rachel Carson,…
Trí thông minh xã hội
Trí thông minh xã hội xuất hiện ở những người có khả năng giải quyết các tình huống liên quan đến tương tác và mối quan hệ xã hội một cách hài hòa và hiệu quả.
Nghề nghiệp phù hợp: Nhân viên du lịch, marketing, bán hàng, lãnh đạo, quan hệ công chúng, chính trị gia, tư vấn viên, giáo viên, nhân viên hành chính.
Nhân vật điển hình: Mẹ Teresa, Zig Ziglar, Công nương Diana, Gandhi,…
Trên đây là 8 loại trí thông minh theo thuyết đa trí tuệ của Howard Gardner. Để trẻ tự tin hội nhập, ba mẹ cần nhận diện đúng năng lực và tiềm năng của con, từ đó giúp các con phát triển tối đa và sẵn sàng chinh phục các thành công trong học tập và nghề nghiệp.
